الگوهای شمعی ژاپنی

در دروس پیشین به­ طور خلاصه مطالبی درباره آنالیز نمودار شمعی ژاپنی صحبت کردیم، هم‌­اکنون می­خواهیم کمی عمیق­تر شده و با جزئیات بیشتری به آن بپردازیم. ابتدا مروری سریع بر مطالب گذشته خواهیم داشت.

معاملات شمعی ژاپنی (کندل استیک)

قرن‌ها پیش، زمانی که هنوز مفهوم بازارهای مالی امروزی شکل نگرفته بود، تاجران ژاپنی برای پیش‌بینی قیمت برنج از روشی بصری به نام «شمع‌های ژاپنی» استفاده می‌کردند. این روش قرن‌ها در ژاپن به‌عنوان یک راز تجاری محفوظ ماند تا اینکه در دهه ۱۹۹۰، استیو نیسون – کارگزار آمریکایی – این تکنیک را کشف و به جهان غرب معرفی کرد.

نیسون با مطالعه و تحقیق روی این روش، کتاب‌هایی تألیف کرد که باعث محبوبیت جهانی کندل‌استیک‌ها شد. به‌لطف او، امروزه این نمودارها به‌عنوان یکی از اساسی‌ترین ابزارهای تحلیل تکنیکال شناخته می‌شوند.

ساختار کندل‌استیک‌ها:

هر شمع چهار جزء اصلی دارد:
۱. قیمت بازشدن (Open)
۲. قیمت بسته‌شدن (Close)
۳. بالاترین قیمت (High)
۴. پایین‌ترین قیمت (Low)

– بدنه (Body): فاصله بین Open و Close.
– سایه/فتیله (SHadow): خطوط نازک بالا و پایین بدنه که High و Low را نشان می‌دهند.

چرا کندل‌استیک‌ها محبوبند؟
– درک سریع احساسات بازار: رنگ‌ها (سبز/قرمز) جهت حرکت قیمت را فوراً نشان می‌دهند.
– الگوهای معتبر: الگوهایی مانند چکش، ستاره دنباله‌دار یا اینگالف سیگنال‌های قوی بازگشتی می‌دهند.
– سازگاری با همه بازارها: از فارکس تا ارزهای دیجیتال.

بهترین راه برای توضیح، استفاده از شکل است:

الگوهای شمعی ژاپنی در تحلیل تکنیکال یکی از ابزارهای کلیدی برای نمایش رفتار قیمت در بازه‌های زمانی مختلف هستند؛ از چند دقیقه گرفته تا یک روز کامل. هر شمع اطلاعاتی درباره روند حرکتی قیمت در آن بازه زمانی خاص ارائه می‌دهد.

نکته: نحوه بسته شدن قیمت نسبت به باز شدن آن، مشخص می‌کند که شمع به چه صورت ترسیم شود.

وقتی قیمت پایانی بیشتر از قیمت شروع باشد، نشان از قدرت خریداران دارد و نمودار، شمعی با رنگ روشن نمایش می‌دهد. در مقابل، اگر قیمت در پایان کمتر از نقطه شروع باشد، این کاهش با شمعی تیره رنگ نشان داده می‌شود که بیانگر غلبه فروشندگان است.

بخش مرکزی شمع، که تغییر قیمت بین شروع و پایان را نمایش می‌دهد، بدنه نامیده می‌شود. خطوط باریکی که در بالا و پایین بدنه دیده می‌شوند، نوسانات بیشتر قیمت در آن دوره را نشان می‌دهند. این خطوط که به آن‌ها سایه می‌گویند، محدوده نهایی بالا و پایین قیمت را مشخص می‌کنند. نوک سایه بالا بیشترین قیمت و پایین‌ترین نقطه سایه پایین، کمترین قیمت را نشان می‌دهد.

بدنه های جذاب

شمع‌ها نیز همانند انسانها، سایزهای مختلفی دارند و در معاملات بازارفارکس، هیچ روشی بهتر از دید زدن بدنه های شمعها نیست! بدنه‌های بلند نشانه قدرت هستند؛ یا قدرت خریداران، یا فروشندگان. اگر بدنه بلند و روشن (معمولاً سفید یا سبز) باشد، یعنی خریداران بازار را در دست گرفته‌اند و قیمت با قدرت رشد کرده است.
در مقابل، بدنه بلند و تیره (مشکی یا قرمز) نشان از فشار فروش شدید دارد؛ یعنی فروشندگان دست بالا را داشته‌اند و قیمت را به‌وضوح پایین کشیده‌اند.
بدنه‌های کوتاه‌تر معمولاً نشانگر بازار آرام‌تر و نبردی متعادل‌تر بین خریداران و فروشندگان هستند.

سایه‌های معنادار

سایه‌های بالا و پایین شمع‌ها، جزئیاتی از حرکات قیمت را که در بدنه دیده نمی‌شود، افشا می‌کنند.
سایه بلند بالا یعنی قیمت در بخشی از زمان بالا رفته، اما در نهایت نتوانسته آنجا بماند؛ فشار فروش در نهایت پیروز شده.
سایه بلند پایین نشان می‌دهد که قیمت ابتدا افت کرده، اما خریداران وارد شده و آن را بالا کشیده‌اند.
وقتی سایه‌ها کوتاه باشند، یعنی بیشتر معاملات در نزدیکی قیمت باز و بسته شدن انجام شده و بازار روند خاصی نداشته.

Spinning Tops

این نوع شمع­های ژاپنی دارای سایه بالایی بلند، سایه پایینی بلند و بدنه­‌های اصلی کوچک هستند.

این الگو نشان‌­دهنده تردید و دودلی بین خریداران و فروشندگان است.

بدنه اصلی کوچک (خواه توخالی، خواه توپر) نشان­دهنده تحرکات اندک از زمان باز شدن تا بسته شدن است و سایه­ ها نشان­ می­دهند که خریداران و فروشندگان با یکدیگر درگیر بوده‌­اند اما هیچ‌یک نتوانسته‌­اند در موضع قدرت قرار گیرند.

باوجوداینکه باز و بسته شدن کندل با تغییرات اندکی همراه بوده اما در این مدت، قیمت­ها به طرز قابل­‌توجهی بالا رفته و پایین آمده‌­اند. هیچ‌یک از خریداران و فروشندگان در موضع قدرت قرار نگرفته‌­اند و نتیجه مساوی شده است.

اگر در طول روند صعودی، spinning top تشکیل شود معمولاً بدان معناست که خریداران زیادی باقی نمانده‌­اند و احتمالاً مسیر برعکس خواهد شد.

اگر در طول روند نزولی، spinning top تشکیل شود معمولاً بدان معناست که فروشندگان زیادی باقی نمانده‌­اند و احتمالاً مسیر برعکس خواهد شد.

کندل ماروبوزو (Marubozu) چیست؟

 ماروبوزو یکی از واضح‌ترین سیگنال‌ها در نمودار شمعی ژاپنیه. شمعی که نه سایه بالا داره و نه سایه پایین؛ یعنی قیمت دقیقاً از باز شدن تا بسته شدن در یک مسیر کاملاً مستقیم حرکت کرده.

 ماروبوزوی سفید

• بدنه بلند و روشن (سفید یا سبز)

• قیمت آغاز = کمترین قیمت

• قیمت پایان = بیشترین قیمت
  این یعنی خریداران از ابتدا تا انتهای جلسه کنترل کامل بازار رو در اختیار داشتن. یک سیگنال قوی صعودی که معمولاً در شروع یا ادامه‌ی روند صعودی دیده میشه.

 ماروبوزوی مشکی

• بدنه بلند و تیره (مشکی یا قرمز)

• قیمت آغاز = بیشترین قیمت

• قیمت پایان = کمترین قیمت
  در اینجا فروشندگان بدون هیچ مقاومت جدی، قیمت رو تا پایان جلسه پایین کشیدن. این شمع می‌تونه نشونه‌ای از ادامه یا شروع یک روند نزولی باشه.

کندل دوجی (Doji) چیست؟

قیمت باز شدن و بسته شدن شمع­های دوجی برابر است یا حداقل اینکه بدنه­‌های آن­ها بسیار کوتاه است. بدنه دوجی باید به‌اندازه ­ای کوچک باشد که به­‌صورت یک خط باریک دیده شود. شم­های دوجی نشان­‌دهنده تردید یا کشمکش برای کسب موقعیت برتر بین خریداران و فروشندگان است. قیمت­ها در طول کندل، به سمت بالا و پایین­تر از قیمت باز شدن حرکت می­کنند اما در همان قیمت یا بسیار نزدیک به آن بسته می‌شوند. هیچ‌یک از خریداران و فروشندگان کنترل را به دست نمی­گیرند و نتیجه برابر خواهد بود.

شمع­های دوجی، چهار نوع خاص دارند. اندازه سایه­‌های بالایی و پایینی متغیر است و درنتیجه شمع­ها به شکل صلیب، صلیب برعکس یا علامت جمع هستند.

وقتی دوجی در نمودار شما نمایان می­شود، حتماً به شمع­های قبلی توجه کنید.

اگر دوجی پس از مجموعه‌­ای از شمع­ها با بدنه توخالی بلند (مانند ماروبوزوهای سفید) شکل بگیرد، نشان می­دهد که خریداران خسته و ضعیف شده­‌اند. برای اینکه افزایش قیمت ادامه پیدا کند، به خریداران بیشتری نیاز است اما دیگر خریداری وجود ندارد! فروشندگان آماده­‌اند و در پی فرصتی هستند تا وارد شوند و مجدداً قیمت­ها را کاهش دهند.

اگر دوجی پس از مجموعه‌­ای از شمع­ها با بدنه توپر بلند (مانند ماروبوزوهای مشکی) شکل بگیرد، نشان می­دهد که فروشندگان خسته و ضعیف شده­اند. برای اینکه کاهش قیمت ادامه پیدا کند، به فروشندگان بیشتری نیاز است اما همه خریداران رفته­‌اند! خریداران برای انجام معاملات ارزان، هجوم می‌­آورند.

درحالی‌که به دلیل عدم وجود فروشندگان جدید، روند نزولی در حال کاش است، قدرت خرید بیشتری برای تثبیت برگشت قیمت­ها لازم است. به دنبال شمع سفید برای بستن در بالای باز شدن شمع­ مشکی بلند باشید.

در دروس بعدی به بررسی الگوی خاص شمع ژاپنی و تفسیر آن خواهید پرداخت. امیدواریم، با پایان این درس، نحوه تشخیص انواع مختلف الگوهای شمعی بازار فارکس را یاد بگیرید و بر مبنای آن، تصمیمات معاملاتی عاقلانه ­ای اتخاذ کنید.

با استفاده از الگوهای تک شمعی می­توانید بازگشت‌­های بالقوه بازار را شناسایی کنید.

در اینجا چند الگوی تک شمعی پایه را به شما معرفی خواهیم کرد:

الگوهای تک‌شمعی: چکش و مرد دارآویز (Hammer & Hanging Man)

در نگاه اول، چکش و مرد دارآویز کاملاً مشابه به نظر می‌رسند:
بدنه‌ای کوچک در بالا، سایه پایینی بلند، و یا بدون سایه بالا.
اما تفاوت اصلی در جایگاه آن‌ها در روند بازار نهفته است.

الگوی چکش (Hammer) – نشانه بازگشت صعودی

وقتی این شمع در پایان یک روند نزولی ظاهر می‌شود، می‌تواند سیگنال بازگشت به سمت بالا باشد.
سایه پایینی بلند آن نشان می‌دهد که فروشندگان ابتدا قیمت را پایین آورده‌اند، اما خریداران کنترل را به‌دست گرفته‌اند و قیمت را به نزدیکی قیمت شروع بازگردانده‌اند.

نکات کلیدی شناسایی الگوی چکش:

• سایه پایینی ۲ تا ۳ برابر بدنه

• سایه بالا بسیار کوتاه یا صفر

• بدنه کوچک در بالای محدوده قیمتی

• رنگ بدنه اهمیت ندارد (اما سفید بودن کمی صعودی‌تر است)

✅ نکته: حتماً منتظر تأیید بمانید؛ مثل شمع بعدی که بالاتر بسته شود.

الگوی مردبه دار آویخته (Hanging Man) – هشدار بازگشت نزولی

این شمع وقتی در اواخر یک روند صعودی ظاهر شود، می‌تواند علامت خستگی بازار و احتمال برگشت قیمت باشد.
سایه پایینی بلند نشان می‌دهد که فروشندگان قدرت گرفته‌اند، اما خریداران موفق نشده‌اند بازار را دوباره بالا بکشند.

نکات کلیدی شناسایی الگوی مرد دارآویز:

• سایه پایینی ۲ تا ۳ برابر بدنه

• سایه بالایی خیلی کوتاه یا بدون سایه

• بدنه کوچک در بالاترین ناحیه قیمتی

• رنگ بدنه مهم نیست (اما بدنه تیره سیگنال قوی‌تری است)

نکته: مرد دارآویز یک هشدار است، نه دستور فروش! تأییدیه‌های بیشتر همیشه لازم است.

الگوی چکشی برعکس و ستاره دنباله‌دار(Inverted Hammer and Shooting Star)

این دو شمع از نظر ظاهر کاملاً یکسان‌اند:
بدنه‌ای کوچک، سایه بالایی بلند، و سایه پایینی کوتاه یا بدون سایه.
اما تفاوت اصلی، مثل همیشه، در جایگاه آن‌ها در روند بازار است.

الگوی چکش برعکس (Inverted Hammer) – احتمال بازگشت صعودی

وقتی این شمع در انتهای یک روند نزولی ظاهر شود، می‌تواند نشانه‌ای از تلاش اولیه خریداران برای تغییر روند باشد.
سایه بالایی بلند نشان می‌دهد که خریداران برای بالا بردن قیمت فعال شده‌اند، هرچند فروشندگان سعی کرده‌اند جلویشان را بگیرند. اما اینکه قیمت در نهایت نزدیک به محل باز شدن بسته شده، نشون می‌ده که فروشندگان دیگر قدرت کافی ندارند.

سیگنال:
اگر بعد از این شمع، کندلی صعودی با بسته شدن بالاتر ببینیم، می‌تونه تأییدی برای بازگشت بازار باشه.

ستاره دنباله‌دار (Shooting Star) – هشدار بازگشت نزولی

این شمع در انتهای یک روند صعودی ظاهر می‌شود و ممکنه اولین نشانه پایان حرکت صعودی باشه.
در ابتدا، خریداران بازار را بالا بردند، اما در ادامه، فروشندگان وارد شدند و قیمت را تا نزدیکی قیمت آغاز، پایین آوردند.

نتیجه؟
فشار خرید کاهش پیدا کرده، و فروشندگان در حال قدرت‌گیری هستند.

نکته مهم:
رنگ شمع اهمیت زیادی نداره، ولی بدنه تیره (نزولی) قدرت هشدار رو بیشتر می‌کنه.

الگوی فروبرنده صعودی (Bullish Engulfing)

این الگو زمانی شکل می‌گیرد که یک شمع سبز (صعودی) بزرگ، به طور کامل شمع قبلی قرمز (نزولی) را در بر بگیرد.
مهم نیست که شمع دوم دقیقاً از کف یا سقف قبلی شروع شود، اما بدنه‌اش باید کل بدنه شمع اول را بپوشاند.

چه چیزی را نشان می‌دهد؟
بازگشت احتمالی بازار از روند نزولی به صعودی. یعنی خریداران حالا قدرت را به دست گرفته‌اند و می‌خواهند کنترل را به دست بگیرند.

 نکته کاربردی: اگر این الگو در نزدیکی یک سطح حمایت مهم شکل بگیرد، اعتبار بیشتری دارد.

الگوی فروبرنده نزولی (Bearish Engulfing)

برعکس حالت قبل: یک شمع قرمز بزرگ، بدنه شمع سبز قبلی را کاملاً می‌پوشاند.
این یعنی فروشندگان قوی‌تر ظاهر شده‌اند و روند صعودی احتمالاً به پایان خود نزدیک شده است.

 این الگو اگر در نزدیکی مقاومت یا پس از یک رشد شدید شکل بگیرد، سیگنال قوی‌تری از اصلاح یا بازگشت بازار است.

الگوهای سر انبری و ته انبری (Tweezer Bottoms and Tops)

شمع‌هایی هستند که در کنار هم مثل دو دندانه‌ی انبر به نظر می‌رسند!
این الگوها در پایان یک روند، به ما درباره‌ی بازگشت احتمالی هشدار می‌دهند.

🔽 ته انبری (Tweezer Bottom)

در انتهای یک روند نزولی شکل می‌گیرد.
دو شمع پشت سر هم که حداقل (low) یکسانی دارند، اما شمع اول نزولی و دومی صعودی است.
یعنی فروشندگان تا یک سطح خاص قیمت را پایین آوردند، ولی خریداران در شمع دوم مقاومت کردند و جلوی ادامه ریزش را گرفتند.

🔼 سر انبری (Tweezer Top)

در انتهای یک روند صعودی نمایان می‌شود.
دو شمع با حداکثر (high) یکسان که اولی صعودی و دومی نزولی است.
یعنی خریداران به سقف مشخصی رسیدند، اما فروشندگان از ادامه صعود جلوگیری کردند.

نکته تکمیلی:
در هر دو حالت، اگر شمع دوم همراه با نشانه‌های دیگر ضعف روند قبلی (مثل واگرایی یا حجم پایین) باشد، اعتبار الگو بیشتر می‌شود.

مهمترین الگوهای انبرها دارای ویژگی­های زیر هستند:

• اولین شمع همانند روند کلی است. اگر قیمت بالا رود، اولین شمع باید صعودی باشد.
• دومین شمع مخالف با روند کلی است. اگر قیمت بالا رود، دومین شمع باید نزولی باشد.
• سایه­‌های شم­ها باید به یک اندازه باشند. حداکثرهای الگوهای سر انبری باید برابر باشند و حداقل­‌های الگوهای ته انبری باید برابر باشند.

الگوی ستاره­ ی صبح و ستاره شب

الگوهای ستاره صبح (Morning Star) و ستاره شب (Evening Star) از مهم‌ترین الگوهای بازگشتی سه‌شمعی هستن که معمولاً در انتهای روندهای قدرتمند دیده می‌شن.

ستاره صبح (Morning Star) – بازگشت از روند نزولی

این الگو وقتی شکل می‌گیره که بازار می‌خواد از یک روند نزولی خارج بشه و به سمت بالا برگرده.

ساختار:

1. شمع اول: قرمز و بلند – فشار فروش بالا و ادامه روند نزولی

2. شمع دوم: بدنه کوچک (می‌تونه سبز یا قرمز باشه) – نشان‌دهنده تردید یا توقف قدرت فروش

3. شمع سوم: سبز و قوی – نشون می‌ده خریداران کنترل رو به دست گرفتن، چون فراتر از نیمه شمع اول بسته می‌شه.

✅ نتیجه: احتمال زیاد برای شروع روند صعودی

ستاره شب (Evening Star) – بازگشت از روند صعودی

برعکس ستاره صبح، این الگو پایان یک روند صعودی رو نشون می‌ده و هشداری برای کاهش قیمت‌هاست.

ساختار:

1. شمع اول: سبز و بلند – ادامه روند صعودی

2. شمع دوم: بدنه کوچک (نشانه بلاتکلیفی) – قیمت بالا باز شده، اما خریداران نتونستن زیاد پیش برن

3. شمع سوم: قرمز و قوی – فروشندگان قدرت رو به‌دست گرفتن، چون قیمت زیر نیمه شمع اول بسته می‌شه.

✅ نتیجه: احتمال زیاد برای شروع روند نزولی

نکته مهم: الگوهای ستاره صبح و شب وقتی قوی‌تر می‌شن که با نشانه‌هایی مثل حجم بالا، سطوح حمایت/مقاومت یا واگرایی همراه باشن.

الگوی سه سرباز سفید و سه کلاغ سیاه

سه سرباز سفید (Three White Soldiers) – سیگنال صعودی قوی

این الگو بعد از یک روند نزولی یا دوره تثبیت ظاهر می‌شه و نشان‌دهنده آغاز روند صعودی است.
سه شمع سبز (یا سفید) بلند پشت سر هم، با قدرت خریداران رو به تصویر می‌کشن.

ویژگی‌ها:

1. شمع اول: شروع برگشت از نزول

2. شمع دوم: بزرگ‌تر از اولی، بسته شدن نزدیک به سقف، سایه بالا کم یا بدون سایه

3. شمع سوم: به‌اندازه یا بزرگ‌تر از شمع دوم، با سایه‌های کوتاه

✅ نتیجه: خریداران کنترل بازار رو به دست گرفتن

سه کلاغ سیاه (Three Black Crows) – هشدار نزولی قوی

این الگو دقیقاً برعکس سه سرباز سفید عمل می‌کنه. وقتی قیمت‌ها بعد از روند صعودی، سه شمع قرمز (یا مشکی) پشت سر هم تشکیل می‌دن، یعنی فروشندگان وارد صحنه شدن.

ویژگی‌ها:

1. شمع اول: آغاز برگشت از صعود

2. شمع دوم: بدنه‌ای بزرگ‌تر از شمع اول، بسته شدن نزدیک به کف

3. شمع سوم: هم‌اندازه یا بزرگ‌تر، سایه پایین کوتاه یا بدون سایه

✅ نتیجه: فروشندگان قدرت رو به دست گرفتن، احتمالا نزول ادامه دارد

الگوهای Three Inside Up and Down

Three Inside Up – سیگنال صعودی

وقتی این الگو در انتهای یک روند نزولی ظاهر می‌شه، یعنی ممکنه بازار آماده برگشت باشه و حرکت به سمت بالا شروع بشه.

ساختار الگو:

1. شمع اول: نزولی و بلند، نماینده روند قبلی

2. شمع دوم: صعودی و کوچکتر، وارد محدوده شمع اول می‌شه (حداقل تا وسطش)

3. شمع سوم: صعودی قوی، بالاتر از سقف شمع اول بسته می‌شه

✅ نتیجه: خریداران وارد شدن و قدرت فروشندگان کاهش یافته

Three Inside Down – سیگنال نزولی

این الگو در انتهای یک روند صعودی پدیدار می‌شه و نشون می‌ده که بازار احتمالاً آماده برگشت به سمت پایین هست.

ساختار الگو:

1. شمع اول: صعودی و بلند، ادامه روند قبلی

2. شمع دوم: نزولی و کوچکتر، وارد بدنه شمع اول می‌شه

3. شمع سوم: نزولی قوی، پایین‌تر از کف شمع اول بسته می‌شه

✅ نتیجه: فروشندگان قدرت گرفتن و روند صعودی احتمالاً تموم شده