چه کسانی در بازار فارکس معامله می‌کنند؟

به‌ منظورآسان‌تر شدن مقایسه، ابتدا به بررسی بازاری که احتمالاً با آن آشنایی بسیاری دارید می‌پردازیم. ساختار بازار سهام به شکل زیر است:

«هیچ راه دیگری جز بورس متمرکز پیش روی من نیست!» ماهیت بازار سهام بسیار انحصاری است. تنها یک نهاد، یک متخصص (specialist)، قیمت‌ها را کنترل می‌کند. همه معامله‌ها باید از طریق این متخصص انجام گیرد. به همین دلیل، قیمت‌هابه‌سادگی به نفع متخصص تغییر می‌کنند و این امر به سود معامله‌گران نخواهد بود. چگونه این اتفاق می‌افتد؟ در بازار سهام، متخصص مجبور است تا دستور مشتریان خود را اعمال کند. حال فرض کنید که ناگهان تعداد فروشندگان از تعداد خریداران بیشتر شود.

متخصص که مجبور است دستور مشتریان خود را – که در اینجا فروشندگان هستند – عملی سازد، نخواهد توانست سهامی را که در اختیار دارد یکجا به خریداران بفروشد (sell off). متخصص به‌منظور جلوگیری از این واقعه، اسپرد را بیشتر کرده یا به‌منظور ممانعت از ورود فروشندگان به بازار، هزینه معاملاتی را افزایش می‌دهد. به‌عبارت‌دیگر، متخصصان می‌تواننداعلام‌های (quotes) خود را با توجه به نیازهای موجود دست‌کاری کرده و تغییر دهند.

معامله در بازار ارزلحظه‌ای، غیرمتمرکز است

برخلاف معاملات سهام و قراردادهای آتی، لازم نیست از طریق یک بورس متمرکز مانند بورس سهام نیویورک با تنها یک قیمت اقدام به معامله کنید. در بازار ارز، برای یک ارز معین در زمان مشخص، تنها یک قیمت وجود ندارد، بدان معنا که هر معامله‌گر اعلام متفاوتی دارد.

«چقدر گزینه برای انتخاب هست! عالیه!» در ابتدا ممکن است گیج شوید اما به همین دلیل است که بازار ارز بسیار فوق‌العاده است! بازار ارزآن‌قدر بزرگ است و رقابت بین معامله‌گران آن به حدی شدید است که تقریباً همیشه بهترین معامله نصیب شما می‌شود. با این شرایط، آیا کسی هست که نخواهد در بازار ارز معامله کند؟ یکی دیگر از مزایای بازار ارز این است که می‌توانید در هر جا که هستید در آن معامله کنید. مثل معامله کارت‌هایبیس‌بال است. اگر اولین کارت منتشرشده «میکی مندل» را می‌خواهید، خودتان باید دست‌به‌کار شوید. ممکن است همکارتان کارت «میکی مندل» را با کارت «بیب راث» تاخت بزند اما بهترین دوستتان تنها در مقابل روحتان حاضر باشد آن کارت را به شما بدهد.

نردبان بازار ارز

درست است که بازار ارز، غیرمتمرکز است اما هرج‌ومرج مطلق بر آن حاکم نیست! مشارکت‌کنندگان در بازار ارزبه‌صورت نردبانی طبقه‌بندیمی‌شوند. شکل زیر، این طبقه‌بندی را به‌خوبی نشان می‌دهد:

در بالاترین نقطه نردبان بازار ارز، بازار بین‌بانکی قرار دارد. این بازار متشکل از بزرگ‌ترینبانک‌های جهان و چند بانک کوچک‌تر است. مشارکت‌کنندگان این بازار به دو صورت معامله می‌کنند: مستقیم، یا به‌صورت الکترونیک از طریق شرکت خدمات کارگزاری الکترونیک (EBS) (electronic brokering services) یا شرکت (reuters dealing 3000-spot matching). میزان رقابت بین این دو شرکت همانند کوکاکولا و پپسی است. آن‌ها در نزاع دائمی برای جذب مشتری هستند و همیشه سعی دارند تا در سهمی که از بازار دارند از یکدیگر پیشی بگیرند. باوجوداینکه هر دو شرکت اکثر جفت‌های ارزی را ارائه می‌دهند اما میزان نقدینگی برخی از این جفت‌ها در هر شرکت متفاوت است. در پلتفرمEBS، EUR/USD، USD/JPY، EUR/JPY، EUR/CHF و USD/CHF نقدینگی بیشتری دارند، درحالی‌که در پلتفرم رویترز، GBP/USD، EUR/GBP، USD/CAD، AUD/USD و  NZD/USDنقدینگی بیشتری دارند. همه بانک‌هایی که در بازار بین‌بانکی مشارکت دارندمی‌توانندنرخ‌هایبانک‌های رقیب را مشاهده کنند اما این بدان معنا نیست که همه می‌توانند با آن قیمت‌ها معامله کند. همانند زندگی واقعی، نرخ‌هابه‌شدت به روابط اعتباری بین طرفین معامله بستگی دارند. برخی از آن‌هاعبارت‌اند از: «نرخ بهترین دوست» (B.F.F rate)، «نرخ مشتری» (customer rate)، «نرخ همسر سابق که همه‌چیز را از او دریغ می‌کنید» (ex-wife-you-took-everything rate). مثل درخواست وام از بانک محلی است. هرچه اعتبار و سابقه بهتری داشته باشید، نرخ سود بهتر وام بیشتری به شما تعلق می‌گیرد. در پله بعدی نردبان، صندوق‌هایسرمایه‌گذاری تأمینی (hedge funds)، شرکت‌های سهامی (corporations)، بازارگردانان خرد (retail market makers) و شبکه‌های ارتباطی الکترونیک (ECNها) (electronic communication networks) قرار دارند. این مؤسسات روابط اعتباری محکمی با مشارکت‌کنندگان بازار بین‌بانکی ندارند، بنابراین باید معاملات خود را از طریق بانک‌های تجاری انجام دهند. این بدان معناست که نرخ‌هایآن‌ها کمی بالاتر و گران‌تر از آن‌هایی است که در بازار بین‌بانکی

فعالیت می‌کنند. در آخرین پله این نردبان، معامله‌گران خرد (retail traders) قرار دارند. سابقاً، ورود به بازار ارز برای افراد عادی بسیار دشوار بود اما به مدد پیشرفت اینترنت، معامله الکترونیک و کارگزاران خرد (retail brokers)، همه موانع  دشوار ورود به معاملاتبازار ارزبرداشته‌شده است. بنابراین فرصتی برای ما ایجاد شده تا با مشارکت‌کنندگانپله‌های بالایی نردبان همراه شویم و با چوبی بسیار بلند و ارزان به آن‌ها سیخونک بزنیم. حال که ساختار بازار ارز را متوجه شدید، بهتر است بازیگران آن را نیز بشناسید!

حال که ساختار کلی بازار ارز مشخص شد، بهتر است بررسی خود را عمیق‌تر کرده تا بفهمیم اشخاصی که بر نردبان قرار دارند دقیقاً چه کسانی هستند. شما حتماً باید ماهیت بازار لحظه‌ایبازار ارز را درک کرده و بازیگران اصلی آن را بشناسید.

تا اواخر دهه 90 تنها «کله­گنده­ها» (big guys) می‌توانستند وارد این بازی شوند. تنها در صورتی می‌توانستید معامله کنید که بین ده تا پنجاه میلیون دلار سرمایه اولیه در اختیار داشتید! بازار ارز، اصولاً برای بانکداران و مؤسسات بزرگ طراحی‌شده بود نه «آدم کوچولوها» (little guys). بااین‌وجود، با ظهور اینترنت، کارگزاران آنلاین بازار ارزمی‌توانندحساب‌های معاملاتی به معامله‌گران خردی چون ما ارائه دهند. زیاد دردسرتان ندهم، بازیگران اصلی بازار ارزعبارت‌اند از:

1. ابربانک‌ها (super banks)

بازار لحظه‌ایبازار ارز یک بازار غیرمتمرکز است، بنابراین بزرگ‌ترینبانک‌های جهان نرخ‌های تبادل ارز را در آن تعیین می‌کنند. عموماً این بانک‌ها هستند که بر اساس عرضه و تقاضا برای ارز، bid/ask spread را تعیین می‌کنند. این بانک‌های بزرگ – که به مجموعه آن‌ها بازار بین‌بانکی گویند – روزانه حجم بسیار زیادی از معاملات بازار ارز را برای خود و مشتریانشان انجام می‌دهند. UBS، بانک سرمایه‌گذاری بارکلی (Barclays bank)، بانک دویچه (Deutsche bank) و سیتی‌گروپ (citigroup) چند نمونه از این بانک‌ها هستند. حتی می‌توان گفت که بازار بین‌بانکی،همان بازار تبادل ارز خارجی است.

2. شرکت‌های تجاری بزرگ

شرکت‌هابه‌قصد تجارت، وارد بازار تبادل ارز خارجی می‌شوند. مثلاً، شرکت اپل (Apple) به‌منظور خرید قطعات الکترونیکی محصولات خود از ژاپن، ابتدا باید دلار آمریکایی خود را به ین ژاپن تبدیل کند. به دلیلی اینکه حجم معاملات این شرکت‌ها بسیار کمتر از حجم معاملات بازار بین‌بانکی است، این بازیگران عموماً برای معاملات خود با بانک‌ها تجاری همکاری می‌کنند. یکی از علل نوسانات نرخ تبادل ارز، ادغام و تملیک (M&A) (margers and aquisitions) بین شرکت‌های بزرگ است. در ادغام و تملیک‌هایبین‌المللی، حجم تبدیل ارز بسیار زیاد است و بی‌شک بر تغییر قیمت‌ها تأثیرگذار است.

3. دولت‌ها و بانک‌های مرکزی

دولت‌ها و بانک‌های مرکزی نیز ازجمله بانک مرکزی اروپا، بانک مرکزی بریتانیا (Bank of England) و بانک مرکزی ایالات‌متحده آمریکا (Federal Reserves)، معمولاً در بازار ارز فعالیت می‌کنند. دولت‌ها هم همانند شرکت‌هابه‌منظور انجام انواع عملیات، پرداخت‌های معاملات بین‌المللی و اداره ذخایر ارزی خود در بازار ارز مشارکت می‌کنند. درعین‌حال، بانک‌های مرکزی با تعدیل نرخ‌های سود به‌منظور کنترل تورم، بر بازار ارز تأثیر می‌گذارند. با این کار می‌توانند نقش تأثیرگذاری بر ارزش‌گذاری ارزی (currency valuation) داشته باشند. مواردی نیز وجود داشته که بانک‌های مرکزی به‌منظور تراز مجدد نرخ‌های تبادل ارز، به‌صورت مشتقیم یا شفاهی در بازار ارز مداخله کرده‌اند. گاهی بانک‌های مرکزی تصور می‌کنند که قیمت ارز آن‌هابه‌شدت بالا یا پایین است، بنابراین عملیات خرید/فروش گسترده‌ایبه راهمی‌اندازند تا نرخ‌های تبادل ارز را تغییر دهند.

4. سفته‌بازان

«بجنگ تا پیروز شوی!» احتمالاً این شعار همه سفته‌بازان است. سفته‌بازان تقریباً 90% از کل حجم معاملات بازار ارز را بر عهده دارند و در همه اشکال و اندازه‌ها یافت می‌شوند. برخی جیب‌هایپرپولی دارند و برخی سرمایه چندانی ندارند اما همه آن‌ها برای کسب درآمد هرچه بیشتر در بازار ارز فعالیت می‌کنند. نگران نباشید… شما هم می‌توانیدبه‌محضفارغ‌التحصیل شدن از “مدرسه معامله گری در بازار ارز جهانی” وارد این جماعت باحال شوید! البته این امر تنها با دانستن تاریخ بازار ارز امکان‌پذیر است.

با پایان یافتن جنگ جهانی دوم، کل دنیا در چنان هرج‌ومرجی فرورفته بود که حکومت‌های اصلی غرب تصمیم گرفتند برای بازگرداندن ثبات به اقتصاد جهانی، سیستمی را طراحی کند. توافقنامه‌ای بر اساس «سیستم برتون وودز» (Bretton Woods System) منعقد شد که مطابق با آن، نرخ تبادل ارز همه واحدهای پولی بر پایه طلا تعیین می‌شد. این سیستم، برای مدتی به نرخ‌های تبادل ارز ثبات بخشید اما چیزی نگذشت که قواعد آن با تغییر و رشد تدریجی اقتصادهای اصلی جهان بی‌اثر و محدودکننده شد.

در سال 1971، توافقنامه برتون وودز منسوخ گردید و به‌جای آن، یک سیستم ارزش‌گذاری ارزی دیگری تعیین شد. بازار ارز به رهبری ایالات‌متحده تکامل یافت و به بازار شناور آزاد تبدیل شد، بدان معنا که میزان عرضه و تقاضا تعیین‌کننده نرخ‌های تبادل ارز بود. در ابتدا، تعیین نرخ‌های عادلانه تبادل ارز بسیار دشوار بود اما درنهایت با پیشرفت‌هایی که در زمینه تکنولوژی و ارتباطات صورت گرفت، این مشکل نیز به‌تدریج حل شد. در دهه 90، به مدد خوره‌های کامپیوتر و رشد انفجاری اینترنت – که مرهون تلاش‌های آقای آل گور است–بانک‌هاپلتفرم‌های معاملاتی مخصوص به خود را طراحی کردند. این پلتفرم‌هایبه‌گونه‌ایطراحی‌شده بودند که اعلام‌هایلحظه‌ای را به اطلاع مشتریان خود برسانند تا آن‌ها بتوانند خودشان به‌سرعت معاملات را صورت دهند.

در همین اثنا، برخی دستگاه‌های هوشمند بازاریابی تجاری، پلتفرم‌های معاملاتی اینترنتی را برای استفاده معامله‌گران شخصی به بازار معرفی کردند. این نهادها که با نام «کارگزارهای خرد بازار ارز» (retail forex brokers) شناخته می‌شوند، امکان انجام معاملاتی را که اندازه کوچک‌تری داشتند برای افراد فراهم آوردند. برخلاف بازار بین‌بانکی که در آن اندازه استاندارد معامله یک‌میلیون واحد است، کارگزاران خرد امکان معامله با 1000 واحد را فراهم آوردند.

کارگزاران خرد بازار ارز

در گذشته، تنها سفته‌بازان بزرگ و صندوق‌هایسرمایه‌گذاری کلان امکان معامله ارز را داشتند اما امروزه به مدد کارگزاران بازار ارز و اینترنت، همه می‌توانند سهمی در این بازار داشته باشند. به دلیل اینکه تقریباً هیچ مانعی برای ورد به این بازاروجود ندارد، هرکسیمی‌تواند با تماس با یک کارگزار، افتتاح حساب و سپرده‌گذاری، به‌راحتی از خانه خود در بازار ارز معامله کند. کارگزاران اساساً دو نوع هستند:

1. بازارگردانان، که خود قیمت‌های فروش و خرید (bid and ask) را تعیین می‌کنند.
2. شبکه‌های ارتباطی الکترونیک (ECN)، که بهترین قیمت‌های فروش و خرید (bid and ask) را که مؤسساتمختلف در بازار بین‌بانکی به آن‌ها ارائه می‌دهند به کار می‌برند.

 

• بازارگردانان

فرض کنید که به فرانسه سفر کرده‌اید تا حلزون بخورید. برای اینکه بتوانید در آن کشور معامله‌ای انجام دهید باید ابتدا به یک بانک یا صرافی بروید تا یورو خریداری کنید. برای اینکه آن‌ها با شما معامله کنند باید قبول کنید که پول خود را به قیمتی که آن‌ها تعیین کرده‌اند به یورو تبدیل کنید. همانند تمام معاملات تجاری، در این معامله هم نکته‌ای نهفته و آن bid/ask spread است. مثلاً، اگر قیمت خرید بانک (bid) برای EUR/USD، 1.2000باشد و قیمت فروش (ask)، 1.2002 باشد، پس bid/ask spread برابر 0.0002 خواهد بود. باوجوداینکه این اختلاف بسیار کم است اما وقتی روزانه، هزاران معامله ازاین‌دست در بازار ارز انجام شود، سود هنگفتی برای بازارگردانان دربر خواهد داشت! می‌توان گفت که بازارگردانان، سنگ بنای بازار تبادل ارز خارجی هستند. بازارگردانان خرد، از طریق «بسته‌بندی مجدد» (repackaging) اندازه‌های بزرگ قراردادی، آن‌ها را به قطعاتی با اندازه‌های بسیار کوچک تبدیل می‌کنند. بدون وجود آن‌ها، یک آدم معمولی به‌سختیمی‌تواند در بازار ارز معامله کند.

شبکه ارتباطی الکترونیک

شبکه ارتباطی الکترونیک، به پلتفرم‌های معاملاتی اطلاق می‌شود که به‌طور خودکار، دستورهای خریدوفروش مشتری را با قیمت‌هایاعلام‌شده (stated prices) اجرا می‌کند. این قیمت‌ها از جانب بازارگردانان، بانک‌ها و حتی سایر معامله‌گران در این شبکه، اعلام می‌شوند. هرگاه دستور خرید یا فروشی داده شود، با بهترین قیمت خرید/فروش (bid/ask) منطبق می‌شود. به دلیل اینکه معامله‌گران قادرند قیمت‌ها را خود تعیین کنند، کارگزاران این شبکه معمولاً کارمزد بسیار اندکی از معاملات برمی‌دارند.

معمولاً ترکیب اسپردهای اندک (tight spread) و کارمزدهای کم، موجب ارزان‌تر شدن هزینه‌های معاملاتی کارگزاران شبکه می‌شود. بدیهی است که برای موفقیت تنها شناختن کله­گنده­های دنیای تجارت کافی نیست. همان‌طور که پیپین بزرگ گفته: «معامله‌گر باید وقت‌شناس باشد.» می‌دانیدچه زمانی  باید معامله کنید؟

 

آزمون 3

1. بزرگ‌ترین ضعف بازار بورس متمرکز چیست؟

• نقدینگی پایین
• اجرای تضمینی
• دست‌کاری قیمت

2. چه نهادی بر بالاترین پله نردبان بازار ارز قرار دارد؟

• بانک‌های عمده
• بازار بورس متمرکز
• بانک جهانی

3. کدام‌یک از موارد زیر، نمونه‌ای از بازار بورس غیرمتمرکز است؟

• بازار ارز
• بازار اعتبارات
• بازار بورس سهام نیویورک (NYSE)

4. مجموعه ابربانک‌های جهان که نرخ‌های تبادل ارز را تعیین می‌کنند، چه نام
   دارند؟

• بازار بین‌بانکی
• مافیای پول
• کمیته نرخ تبادل ارز (EMC)

5. کدام‌یک از سیاست‌های بانک مرکزی، بیشترین تأثیر را بر نرخ‌های ارز می‌گذارد؟

• خرید بلیت‌های بخت‌آزمایی با نرخ ذخیره
• کنترل ذخیره پول
• تنظیم نرخ‌های سود

6. کدام‌یک از بازیگران بازار، تقریباً 90% از حجم معاملات را بر عهده دارند؟

•  شرکت‌های تجاری بزرگ
•  بانک‌های مرکزی
•  سفته‌بازان

7. طبق کدام توافقنامه بین‌المللی، نرخ تبادل همه ارزها برحسب طلا تعیین می‌شود؟

•  سیستم باتن وود
•  سیستم عضو طلایی
•  استاندارد فیات

8. در سیستم بازار شناور آزاد، نرخ‌های تبادل ارز بر چه اساسی تعیین می‌شود؟

•  عرضه و تقاضا
•  پیوندهای ارزی
• ذخایر طلا

9. کدام‌یک از موارد زیر، از مزایای کارگزاران خرد بازار ارز نسبت به بازار بین‌بانکی است؟

•  موانع بسیار برای ورود
•  امکان داشتن حساب‌هایکوچک‌تر
•  معاملات کندتر

10.  کدام‌یک از موارد زیر، انواع کارگزار نیست؟

•  بازارگردان
•  ECN
•  معامله‌گردان